8.Sınıf Eşeysiz Üreme
EŞEYSİZ ÜREME
Tek ata bireyden kendine benzeyen canlıların oluşması olayıdır. Eşeysiz üremenin kilit olayı mitoz bölünmedir. Bu bakımdan çeşitliliği arttırmaz. kalıtım maddesi ata bireyde ne ise oğul bireylerde de odur. Eşeysiz üreme bir canlının döllenme olmadan kendi benzerini oluşturmasıdır. Bazı özelliklerini sıralayalım:1. Eşeysiz üreme sonucunda oluşan döller, kalıtsal bakımından hem
Tek ata bireyden kendine benzeyen canlıların oluşması olayıdır. Eşeysiz üremenin kilit olayı mitoz bölünmedir. Bu bakımdan çeşitliliği arttırmaz. kalıtım maddesi ata bireyde ne ise oğul bireylerde de odur. Eşeysiz üreme bir canlının döllenme olmadan kendi benzerini oluşturmasıdır. Bazı özelliklerini sıralayalım:1. Eşeysiz üreme sonucunda oluşan döller, kalıtsal bakımından hem
birbirinin hem de ata canlının aynısıdır. Yani eşeysiz üremede kalıtsal
çeşitlilik görülmez.2. Eşeysiz üremede çoğalma mitoz ile sağlanır.3. Eşeysiz üreme ile kazanılan özellikler değişmeden nesilden nesile
aktarılır. Ancak eşeysiz üreyen canlıların değişen ortam koşullarına
dayanıklığı yani uyum sağlama özelliği azdır.4. Eşeysiz üreme görülen canlıların bir çoğunda zaman zaman eşeyli üreme
görülebilir. (bakteri ve paremesyumu örnek verebiliriz.)5. Ayrıca eşeysiz üremede üreme hızı çok hızlıdır.
Başlıca eşeysiz üreme şekilleri:
1. Bölünerek çoğalma:
• En hızlı üreme şekilidir
• Tek hücreli canlı enine veya boyuna ikiye bölünerek çoğalır.
Örnek: Amip, öglena, alg, terliksi hayvan
2. Sporla üreme:
Sıtma paraziti, karayosunları, eğrelti otları gibi canlılarda görülen bir çoğalma şeklidir. Çiçeksiz bitkilerde sporlanma kalıtsal çeşitliliğe neden olacak biçimde diploid kromozomlu ana bireyden mayoz bölünmeyle oluşur. Uygun koşulda çimlenerek yeni birey oluşturur.Bazı su yosunları ve mantarlar spor oluştururlar.
Kara yosunu
3. Tomurcuklanarak üreme:
Ana canlı vücudunda üremeye yönelik oluşan çıkıntılara tomurcuklanma ile üreme denir. Deniz anası, sünger gibi canlılar da tomurcuklanarak çoğalır.
Örnek: Hidra , Süngerler ,Sölenterler, Deniz Anası , mercan gibi deniz hayvanları ile Mantarlardan Bira mayası
4. Vejetatif üreme:
Ata bireyden ayrılan bir parçadan yeni birey oluşur. Çiçekli bitkiler örnek verilir.•Soğanlı bitkilerde depo gövdeden
• Göz yaşı bitkisinde yapraklardan• Çilek gibi sürünücü gövdelerin köklenmesinden• Doku kültürlerinden vegetatif üreme yapılır.
5. Rejenerasyonla üreme:
Basit yapılı çok hücrelilerde bir üreme biçimidir. Toprak solucanı,planaria deniz yıldızı gibi canlılarda eksilen kısımlar yenilenerek bölünen parça sayısı kadar canlı oluşabilir. • İleri evrimli canılarda bazı organlara ait hücrelerde yenilenebilir.Örnek: İnsanda dil, karaciğer gibi.
